HISTORIA

Krwawe lata II wojny światowej zniweczyły wieloletni dorobek wielu członków i pracowników Macierzy, których wiele zginęło w więzieniach i obozach koncentracyjnych.
Powojenną  sytuację  Macierzy, z porażającą szczerością, tak scharakteryzował w 1961 roku Ludwik Brożek: "Macierz, wskrzeszona  po  wojnie,  przekonała się niedługo, że w nowych powojennych stosunkach jest właściwie towarzystwem zbędnym. Państwo ludowe, nie  szczędząc  środków  na  oświatę  i kulturę, przejęło prawie wszystkie  dziedziny  życia  kulturalno  -  oświatowego. W wielu miejscowościach,  gdzie  przed  wojną rozwijały żywą działalność ruchliwe  koła  Macierzy, nie było komu tej pracy podjąć. Starsi działacze  zginęli  lub  pomarli,  a młodszych nic nie łączyło z dawną  Macierzą.  Pracę w nowych, zmienionych warunkach powojennych  usiłowało  podjąć kilka zaledwie kół. W tych warunkach Macierz,  jako  towarzystwo,  wprawdzie definitywnie nie rozwiązała się,  ale  wyzbywszy się majątku na rzecz państwa i Związku Nauczycielstwa Polskiego, zawiesiła na czas swoją jakąkolwiek działalność."
Po raz kolejny jednak Macierz pokazała swą żywotną siłę. Pomimo prób jej unicestwienia i decyzji o likwidacji, w 1970 roku, po ożywionej dyskusji nad przyszłością towarzystwa, zreorganizowano  je  i  uchwalono  nowy  statut. Działalność Macierzy Ziemi Cieszyńskiej - Towarzystwa Miłośników Regionu zaczęła się rozwijać w trzech kierunkach: popularnonaukowym, artystyczno - imprezowym  i propagandowo - wydawniczym. Dopuszczono możliwość tworzenia  kół  poza  ziemią  cieszyńską. Dzięki temu powstały Koła w Katowicach, Krakowie, Olsztynie, Warszawie i Wrocławiu. Poczęła rosnąć liczba członków Macierzy:  ze  183  w  1978  roku, 772 w 1980 po  ponad 1000 w chwili obecnej. Odzyskano i wyremontowano Dom Macierzy w Cieszynie, gdzie przy Zarządzie Głównym działa Kostiumeria. Gromadzone przez wiele lat przez Macierz zbiory Biblioteki Macierzy oraz  Centrum Wiedzy o Regionie przekazane zostały Książnicy Cieszyńskiej w Cieszynie i Książnicy Beskidzkiej w Bielsku - Białej. Ożywioną działalność prowadziły  i  prowadzą Sekcja Plastyków Amatorów, Sekcja Ochrony Zabytków,  Klub  Seniora,  Klub Literacki "Nadolzie", Cieszyński Klub Hobbystów, Koło Przewodników Beskidzkich PTTK czy też najmłodsze Koło – Bractwo Księstwa Cieszyńskiego. Pojawiły się pierwsze  wydawnictwa,  z  Kalendarzem  Cieszyńskim na czele. Na swym  koncie ma ich już Macierz w chwili obecnej ponad 170. Dużą wagę  przywiązuje Macierz do organizowania sesji naukowych i popularno - naukowych, z których materiały ukazują się drukiem. Od paru  lat realizuje Macierz program edukacji regionalnej, mający za  swój  cel jak najszersze upowszechnienie wiedzy o geografii, przyrodzie, historii, kulturze materialnej i niematerialnej Śląska  Cieszyńskiego,  przede wszystkim wśród uczniów i nauczycieli po obu brzegach Olzy.
W 1985 r., w przededniu 100 rocznicy Macierzy tak wyznaczył jej zadania i cele Prezes Leon Miękina: "... Za naczelne zadanie Macierzy na dziś  i  na  jutro  można uznać budzenie i rozwijanie umiłowania ziemi rodzinnej w jak najszerszym tego słowa znaczeniu. Nie można jednak  kochać  czegoś,  czego się nie zna, dlatego do rangi pierwszoplanowej  urasta  sprawa  krzewienia  wiedzy o regionie. (...)  Sięganie  do  korzeni nie tylko własnej genealogii, ale - szerzej  - do korzeni rodzimej kultury, ocalanie dorobku przeszłych  i  przyszłych  pokoleń  oraz inspirowanie współczesnych do tworzenia  i  współtworzenia,  rejestrowanie, gromadzenie, opracowywanie oraz popularyzowanie poprzez słowo mówione i druk, budowanie  pomostów między ludźmi niezależnie od odległości i tworzenie  więzi  międzyludzkich  na  drodze  poznania i umiłowania własnej  ziemi,  naszej  najbliższej ojczyzny - oto czym Macierz kończy  swoje pierwsze stulecie i z czym pragnie wejść w następne."